دکتر حسین اکبری اقدم

فلوشیپ فوق تخصص ارتوپد زانو

پیاده روی اربعین و زانو درد

بسیاری از افراد در ایران و جهان اسلام در مراسم پیاده‌روی اربعین شرکت می‌کنند. این سفر زیارتی با سایر سفرها تفاوت‌های اساسی دارد و عمده‌ترین آن پیاده‌روی طولانی مدت است

اربعین امام حسین(ع) فرصتی است برای عاشقان میلیونی آن حضرت که از همه نقاط دنیا در کربلای معلی گردهم آیند و به مولایشان بگویند: “لبیک یا حسین”شور و شوق ایرانیان برای حضور در این بزرگترین اجتماع بشری به دلیل عشق و ارادت بی شائبه به سید و سالار شهیدان، هر ساله رو به افزایش است

 مفصل زانوی از چهار استخوان تشکیل شده است که توسط چندین ساختار تخصصی به هم متصل می‌شوند که در حین حرکت از زانو را محافظ و ثابت نگه‌می‌دارد. مفصل مانند یک لولا بین استخوان ران در بالا و ساق پا در زیر حرکت می‌کند. کشکک زانو( Thepatell)  در جلوی زانو در یک شیار کم عمق به نام تروکلئار قرار دارد. کشکک در این شیار می‌لغزد و زانو خم می‌شود و با ساختارهای دیگر صاف می‌شود تا کشکک را در جای خود نگه دارد. در جایی که هر یک از استخوان‌ها با استخوان دیگری برخورد می‌کنند، سطوح آن‌ها با غضروف مفصلی محافظ پوشانده می‌شود تا به زانو اجازه می‌دهد بدون ساییدگی استخوان‌ها حرکت کند. استخوان‌ها هم‌چنین با غضروف که در وسط مفصل زانو قرار می‌گیرند، محافظت می‌شوند. زانو و مفصل زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که اگر در صورت سهل‌انگاری دچار آسیبی شوند به راحتی می‌تواند خلل جدی به عملکرد بدن وارد کند، پس از سلامتی‌تان به خوبی محافظت کنید تا درگیر بیماری‌های که در موارد بالاتر بدان اشاره شد، نشوید و در صحت سلامتی و شادکامی زندگی خود را سپری کنید

زانو و مفصل زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که اگر در صورت سهل‌انگاری دچار آسیبی شوند به راحتی می‌تواند خلل جدی به عملکرد بدن وارد کند، پس از سلامتی‌تان به خوبی محافظت کنید تا درگیر بیماری‌های که در موارد بالاتر بدان اشاره شد، نشوید و در صحت سلامتی و شادکامی زندگی خود را سپری کنید

پیشگیری از درد مفاصل در پیاده‌روی اربعین

در فعالیت‌های بدنی طولانی مدت، عضلات تا مدت خاصی بر حسب تحملی که دارند مفاصل را حمایت می‌کنند و مانع اعمال فشار بیش از حد به سطوح مفصلی و ساختارهای اطراف مفصل می‌شوند. اما بعد از گذشت زمان، عضلات خسته می‌شوند و کنترل کمتری بر حرکات خواهند داشت و در این مرحله است که خطر آسیب و تخریب مفاصل بیشتر می‌شود. مفاصلی همچون فاست‌های فقرات کمر و دیسک‌های بین‌مهره‌ای که وزن تنه را تحمل می‌کنند، گردن که وزن سر را تحمل می‌کند، زانوها، مچ پاها و مفاصل کف پا به علت عملکرد تحمل وزن بسیار مستعد آرتروز و تخریب مفصلی هستند.

زائرانی که در این روزها تصمیم به پیاده‌روی طولانی به مناسبت اربعین دارند باید توجه داشته باشند سابقه بیماری‌های مفصلی و عضلانی بخصوص در نواحی کمر، لگن و زانوها می‌تواند برایشان دردسرساز باشد.

آموزش تمرین‌های تقویت عضلات در مراکز فیزیوتراپی و انجام منظم آنها و مشاوره با بهترین متخصص جراحی زانو آقای دکتر حسین اکبری اقدم برای بررسی میزان شدت درگیری و التهاب مفاصل پیش از تصمیم‌گیری برای پیاده‌روی اربعین ضروری به نظر می‌رسد.

آرتروز نتیجه تحمل وزن و فرسایش طولانی مدت در مفاصلی است که به طور مستقیم، وزن بخش‌هایی از بدن را تحمل می‌کنند. اگرچه برخی بیماری‌ها هم می‌توانند سبب از بین رفتن و تخریب غضروف مفاصل شوند. تحمل وزن و فرسایش غضروف‌ها باعث آسیب به استخوان و در نهایت تخریبشان می‌شود. به این ترتیب مفاصل کارایی طبیعی خود را از دست می‌دهند و درد، تورم و محدودیت حرکتی به‌دنبال آن بروز خواهد کرد.

در صورتی که ناهنجاری‌هایی مانند کف پای صاف، زانوی پرانتزی یا زانوی ضربدری، افزایش یا کاهش بیش از حد قوس‌های ستون فقرات یا حتی سابقه آسیب شدید به مفاصل، عضلات و اعصاب محیطی وجود داشته باشد، احتمال بروز آسیب‌های مفصلی و آرتروز بسیار بیشتر می‌شود. راهپیمایی‌های طولانی از آن جمله فعالیت‌هایی است که می‌تواند افراد را به مشکلات فوق مبتلا سازد. زائرانی که در این روزها تصمیم به پیاده‌روی طولانی به مناسبت اربعین دارند باید توجه داشته باشند سابقه بیماری‌های مفصلی و عضلانی بخصوص در نواحی کمر، لگن و زانوها می‌تواند برایشان دردسرساز باشد.

مبتلایان به آرتروز بیشتر دقت کنند

  1. هیچ اصراری نیست افراد دچار آرتروز پیاده‌روی طولانی داشته باشند.

  2. پیاده‌روی نیم ساعته در طول روز برای این افراد کافی است.

  3. هیچ گاه نباید کیف یا کیسه خرید سنگینی همراه خود را داشته باشند چراکه ناخودآگاه بدن به سمت وزنه متمایل و فشار بیشتری به مفصل وارد می‌شود.

  4. برای راه رفتن متقارن و قرینه نباید با دست‌ها وسیله‌ای را حمل کرد؛ دست‌ها باید در طرفین حرکت کند تا تعادل بدن فرد حفظ شود.

  5. شیب‌های تند به هیچ عنوان برای افراد دچار آرتروز پا یا آرتروز مهره‌های کمری  مناسب نیست به خصوص هنگام پایین آمدن از شیب که فشار زیادی به مفصل زانو وارد شده و پشت کشکک زانو را دچار سایش و آرتزوز خواهد کرد.

  6. در روزهای قبل از این پیاده‌روی طولانی برای سنجش میزان تحمل عضلات و آمادگی جسمانی، روزانه یک ساعت تا یک ساعت و نیم پیاده‌روی انجام شود تا در صورت بروز مشکل فرصت برای اقدامات مقتضی وجود داشته باشد.

این سفر متفاوت از نظر روحی افراد را به آرامشی می‌رساند که بسیاری از دردهای قبلی آنها خاموش می‌شود. بشر با روح زنده است و هرچه آرامش روح و روان افراد بیشتر باشد، آستانه تحمل درد در آنها بالاتر می‌رود، اما از دیدگاه ساختمانی بدن، پیاده‌روی طولانی فعالیتی است که انجام بدون آمادگی آن، عواقب زیان‌باری را برای فرد به دنبال خواهد داشت

کوله پشتی و آرتروز

آیاد فردی با داشتن مشکلات  اسکلتی – عضلانی می‌تواند روزانه بالغ بر 8 ساعت را با یک کوله‌پشتی دست کم 5 کیلوگرمی پیاده‌روی کند؟
 کوله‌پشتی گودی کمر و قوز پشت را افزایش می‌دهد بنابراین افراد دچار آرتروز متوسط تا شدید نمی‌توانند با این شرایط در پیاده‌روی اربعین شرکت کنند. (همراه داشتن یک چرخ دستی و یا کمک گرفتن از جوان‌ترها برای حمله وسایل، انتخاب صحیح‌تری است.) این در حالی است که حتی به افراد حاضر در مناسک سعی صفا و مروه گوشزد می‌شود این  مسافت کوتاه را با ویلچر طی کنند تا با پایان سفر روحانی حج، با تورم مفصل زانو و کمردرد مواجه نشوند.

آمادگی قبل از پیاده‌روی اربعین

عضلات برای کارایی بهتر نیازمند این هستند که آماده شوند و این آمادگی با نرمش و گرم کردن بدن صورت می گیرد. اگر افراد بدون آمادگی اقدام به پیاده‌روی سنگین کنند باید تبعات آن را هم بپذیرند. به‌خصوص افرادی که معمولا تصور می‌کنند آرتروز به سراغ‌شان نمی‌آید در حالی که ممکن است عضلات یک فرد هم آنقدر ضعیف باشد که توان تحمل فشار نداشته و در نهایت با درد بیشتری روبه‌رو شود از این رو بهتر است این افراد هم پیش از پیاده‌روی اربعین،  پیاده‌روی تمرینی داشته باشند و آب‌درمانی(راه رفتن در آب) انجام دهند تا عضلات آمادگی و قوام لازم را برای شرکت در این راهپیمایی معنوی پیدا کنند.

افراد با توان بدنی قابل قبول، اما تحرک پایین هم از این قاعده مستثنی نیستند؛ این افراد نیز باید اصولی را رعایت کنند تا در پایان این سفر معنوی، آسیب‌های کمتری را به همراه بیاورند

زانو و مفصل زانو یکی از مهم‌ترین مفاصل بدن است که اگر در صورت سهل‌انگاری دچار آسیبی شوند به راحتی می‌تواند خلل جدی به عملکرد بدن وارد کند، پس از سلامتی‌تان به خوبی محافظت کنید تا درگیر بیماری‌ها نشوید و در صحت سلامتی و شادکامی زندگی خود را سپری کنید

داروهای مسکن و پیاده روی اربعین

درد عنصر محافظتی و فریاد کمک‌خواهی بدن است به این معنا که آستانه تحمل افراد را در برابر فشارهای مفصلی و عضلانی مشخص می‌کند. اگر بدن این افراد آمادگی کافی برای پیاده‌روی طولانی را نداشته باشد و یا به دلیل وجود برخی بیماری‌های مفصلی از انجام پیاده‌روی شدید برحذر باشند، مادامی که از داروهای تسکین‌دهنده درد استفاده کنند، با پایان اثربخشی  این داروها، به دلیل اینکه بیش از توان‌‌شان پیاده‌روی کرده‌اند و مفاصل و عضلات  آنها فشار مضاعفی را تحمل کرده است، دردی تصاعدی را تجربه خواهند کرد.

واقعیت این است که اگر فردی بعد از زمان کوتاه پیاده‌روی، دچار درد در ناحیه مفاصل می‌شود و این درد با هر مرتبه پیاده‌روی و با گذشت همین بازه زمانی، به سراغ او می‌آید نشان از آن دارد که آستانه تحمل این فرد برای پیاده‌روی همان مفدار است و پس از طی شدن این مدت‌زمان، بدن با هشدار درد از ادامه فشار روی مفصل ممانعت می‌کند. بنابراین تسکین درد به صورت کاذب تحت هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود. حتما قبل از سفر با پزشک خود مشورت کنید.

چه بیمارانی از تشرف به زیارت اربعین منع شده اند

  • بیماران دیابتی با زخم و یا عفونت اندام.
  • بیماران دیابتی که مشکل کلیوی دارند.
  • بیماران مبتلا به رتینوپاتی پیشرفته.
  • بیماران دارای عوارض و علایم قلبی و عروقی.
  • بیمارانی که کنترل نامطلوب قند دارند یا قند ناشتای 250 و بالاتر دارند.
  • بیماران مبتلا به سرطان که در حال درمان هستند.
  • بیماران مبتلا به سرطان که وضعیت جسمانی نامطلوب دارند.
  • بیماران مبتلا به آسم و COPD شدید و یا کنترل نشده.
  • افرادی که بنا به نظر پزشک دارای بیماری واگیر می باشند (بالاخص بیماریهای تنفسی، گوارشی و پوستی).
  • افرادی که دارای بیماری حاد تب دار می باشند تا حداقل 48 تا 72 ساعت پس از قطع تب بدون استفاده از داروهای تب بر، بالاخص بیماریهای تنفسی و گوارشی و پوستی با انجام معاینه مجدد.

چه افرادی بهتر است از تشرف به زیارت اربعین خودداری نمایند

  • زنان باردار.
  • سالمندان بالای 65 سال.
  • افراد دارای بیماری های زمینه‌ای صعب العلاج.
  • افراد دارای فشارخون بالای کنترل نشده.
  • افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده.
  • افراد چاق با ضریب توده بدنی بیش از 40 .
  • افراد دارای ضعف یا نقص سیستم ایمنی.
  • افرادی که در حال طی دوران درمان شیمی درمانی می باشند.

سوالات متداول اربعین حسینی

سوالات عمومی اربعین
چهل روز پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یاران با وفای ایشان، در تاریخ به «اربعین» حسینی مشهور است؛ اما اربعین امسال بر اساس تقویم، روز یکشنبه، چهارم شهریور ماه (۱۴۰۳/۰۶/۰۴) که معادل ۲۵ آگوست سال ۲۰۲۴ میلادی است.

این سوال معمولاً از آنجا ناشی می شود که گمان می شود تمام این مدت 3 روز و 2 شب را باید پیاده روی کرد! در حالی که تقریباً هر چند کیلومتر استراحت می کنید و نیاز نیست که تمام این مسیر را به صورت یک نفس پیاده روی کنید. هرچند که ماشین هایی هم بین راه وجود دارد که زائرینی که از ادامه ی پیاده روی ناتوان شده اند را به مقصد برسانند اما با نگاهی به اطراف خود خواهید دید که جمعیت خانم ها و همچنین افراد مسن کم نیستند بلکه بعضی از خانم ها با بچه ای در آغوش یا افرادی با معلولیت جسمی این مسافت بلکه بیشتر از آن (از شهرهایی مثل بصره 14 روز پیاده روی تا کربلا) را طی می کنند. در کل حضور در بین جمعیتی که همگی باهم به سمت هدفی خاص در حال حرکت هستند معمولاً طی مسیر را برای انسان راحت می کند. این تجربه را در راهپیمایی های مناسبتی احتمالاً تجربه کرده اید.

حتماً سعی کنید از کفش راحت استفاده کنید اگر کفش تان ذره ای پای شما را اذیت می کند این اذیت در آن حجم پیاده روی خیلی نمود خواهد داشت و مطمئناً در روز آخر که معمولاً پای انسان در اثر یک عکس العمل طبیعی تاول های کوچکی خواهد زد بیشتر اذیت خواهید شد. ذکر دونکته اینجا ممکن است مفید باشد: مردم عراق از دمپایی برای پیاده روی استفاده می کنند. احتمالاً حرکت با دمپایی به مراتب راحتر از کفش نامناسب خواهد بود. همچنین معمولاً چند ساعت آخر پیاده روی که نزدیک شهر کربلا خواهید شد به خاطر فشاری که کفش به پا خواهد آورد اکثر مردم پابرهنه راه خواهند رفت زیرا پابرهنه راه رفتن راحتر از حرکت با کفش نا مناسب است.

کوله پشتی سبک و محکم ، گذرنامه، شارژر و هندزفری، کتونی مناسب، دمپایی راحتی، لباس زیر، لیمو ترش، چفیه، عینک افتابی، ماسک، کلاه نقاب دار، ملحفه، عطر کوچک، کرم ضد آفتاب ، هرچقدر وسایل کمتر باشه و کوله تون سبک تر سفر شما راحت تر خواهد شد.

سوالات سلامتی و بهداشت در اربعین

فیزیولوژیک بدن زائران ایرانی معمولا تاب تحمل گرمای داغ عراق را ندارد.

▪️پیاده روی در زمان های صبح، غروب و پاسی از شب که هوا خنک‏ تر است

▪️ پوشیدن لباس‏های گشاد و نخی و پنبه ‏ای

▪️استفاده از آبلیمو یا لیموی تازه در آب آشامیدنی

▪️استفاده از تخم شربتی و خاکشیر داخل آب آشامیدنی

▪️ پاشیدن آب و گلاب به سر و صورت .

▪️استفاده از کلاه‌ آفتابگیر

▪️استفاده از کرم‏های ضد آفتاب بی رنگ با spf 30 یا 50 به بالا

▪️ استفاده از از پمادهای *زینک و کالامین، هیدروکورتیزون، ژل آلوئه ورا و یا پودر بچه* برای نواحی عرق سوز شده و سوخته

▪️ مصرف کمتر غذاهای بسیارچرب و بسیار شیرین

▪️کاهش مصرف خوراکی های کافئین دار (مثل قهوه و چای غلیط)

گرمازدگی در سالمندان و کودکان سریع‏تر اتفاق می ‏افتد. پس مراقب خود و اطرافیانمان باشیم.

امسال خطر ابتلاء به تب دنگی در اثر گزش پشه آئدس زیاد است که می‌تواند دردهای استخوان شکن همراه با تب ایجاد کند.متأسفانه این پشه‌ها در طول روز و به خصوص در شفق و فلق که زائران در حال پیاده‌روی هستند، فعال هستند و می‌توانند بیماری را از راه گزش به افراد زیادی منتقل کنند. بنابراین، استفاده از توری پشه بند برای کالسکه کودکان و پوشیدن لباس آستین بلند ضروری است.

همچنین استفاده از لوسیون یا کرم‌های دافع حشرات از نوع شیمیایی و گیاهی حاوی اسانس نعنا و شمعدانی و استفاده از آنها به ویژه هنگام طلوع و نزدیک غروب، برای دفع حشرات می‌تواند کمک کننده باشد. اگر کرم‌های خاص در دسترس نباشد، افراد می‌توانند با مقدار کمی پوست لیموی تازه یا آبلیمو به پوست بمالند تا در نواحی که بدون پوشش است تا حدی از گزش حشرات در امان بمانند، اما این روش به تنهایی برای پیشگیری کافی نیست و لازم است سایر روش‌های پیشگیری از گزش حشرات را هم در نظر داشته باشند. ضمن اینکه برخی از این لوسیون ها و روغن‌های گیاهی ممکن است برای بعضی افراد ایجاد حساسیت پوستی کنند و باید قبلاً در موضع کوچکی از پوست امتحان شوند.

۱-زائران گرانقدر، برنامه «رادیو اربعین» را در گوشی های همراه خود در بستر «ایران صدا» فعال کنند تا از اطلاعیه های ستاد مرکزی اربعین مطلع شوند.
۲-نام و شماره تلفن همراه را بر روی وسایل اعم از کوله، گوشی های تلفن و…نصب کنند.
۳-آدرس سفارت، کنسولگری ها و پست های کنسولی ایران در عراق را از طریق سایت وزارت امور خارجه به همراه داشته باشند.
۴-با توجه به ازدحام جمعیت در اماکن مقدسه عراق و گرمی هوا بر کاهش ماندگاری و حداقل توقف، خصوصا در شهر کربلا تاکید می شود.
۵-با توجه به کمبود و عدم دسترسی به دستگاه های خودپرداز در کشور عراق، زائران گرانقدر، ارز عراقی (دینار) همراه داشته باشند.
۶-زائرین عزیز که از مرزهای شهرهای گرمسیر عبور می کنند ساعت تردد خود را در ساعات خنکی هوا انتخاب کنند.
۷-زائران گرامی به لیست داروهای ممنوعه توجه ویژه داشته باشند و از طریق سامانه های سماح و وزارت بهداشت، اطلاعات لازم را کسب کنند.

هرچند که جمعیت زیادی در مدت زمان کوتاهی در این مسیر تردد می کنند اما به لطف اهل بیت و عشق خدام الحسین مسیر از لحاظ بهداشتی وضعیت مناسبی دارد و همچنین سرویس های بهداشتی (حمام و توالت) به صورت مرتب توسط خادمین تمیز می شود و اغلب سطح بهداشت در وضعیت نسبتاً خوبی قرار دارد. هرچند پیشنهاد می شود در کوله ی همراهتان یک صابون داشته باشید.

  •  کفش نو که پا را میزند، کفش نوک تیز و کفش پاشنه دار، اصلا برای پیاده روی مناسب نیست.
  •  از جوراب های نخی و حوله‏ای استفاده کنید. جوراب های نازک (بخصوص نازک زنانه) اصلا مناسب پیاده روی اربعین نیست.
  •  در صورت ایجاد تاول در پا خودتان تاول را نترکانید. آن را تمیز و خشک نگهدارید و تا رسیدن به موکب درمانی، پشت کفش را بخوابانید و یا با دمپایی پیاده روی کنید.
  •  تجربه سال‌های قبل زائران این است که قبل سفر کف پاها را حنا بگذارید (2 تا 3 مرتبه). حنا باعث سفت شدن پوست پا می‏شود و تاحدودی تاول زدن را کاهش می‌دهد.
  •  در زمان‏های استراحت طولانی، پاها را با آب و صابون بشورید.