دکتر حسین اکبری اقدم

فلوشیپ فوق تخصص ارتوپد زانو

درمان استئوآرتریت و ساییدگی مفصل زانو

درمان استئوآرتریت زانو و ساییدگی مفصل زانو زمانی اهمیت پیدا می‌کند که غضروف مفصل زانو ساییده شده و استخوان زیر آن بیش از حد رشد کند. در بیماری استئوآرتریت، غضروف سخت می‌شود و سپس شکسته و باعث درد و تورم زانو و مشکلات در حرکت مفصل می‌شود. این بیماری ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما اغلب در افراد بالای پنجاه سال رخ می‌دهد. پیش از ابتلا به این بیماری، توصیه می‌شود که با یک پزشک متخصص درمان استئوآرتریت زانو، دکتر حسین اکبری اقدم مشورت کنید.

عوامل خطر برای استئوآرتریت زانو

عوامل خطر برای استئوآرتریت زانو شامل چند عنصر است که در مورد آنها در این مقاله‌ به تفصیل بحث شده است. این عوامل عبارتند از افزایش سن، چاقی، تاریخچه آسیب مفصل در گذشته، استفاده بیش از حد از مفصل، ضعف عضلات ران، عوامل ژنتیکی و بروز بیماری‌های خاص نظیر هموکروماتوزیس، آکرومگالی، و آرتریت روماتوئید که در صورت ابتلا به یکی از این بیماری‌ها، احتمال ابتلای فرد به استئوآرتریت بیشتر می‌شود.

نشانه های استئوآرتریت زانو چیست؟

 این نشانه‌ها شامل:

  • دردی که زمان فعالیت بیشتر می‌شود و در حالت استراحت کاهش می‌یابد
  • تورم
  • احساس گرما در مفصل
  • سفتی و خشکی در زانو، به ویژه صبح‌ها یا پس از نشستن به مدت طولانی
  • کاهش در حرکت زانو، که باعث مشکلات در سوار شدن و پیاده روی، استفاده از پله‌ها یا راه رفتن برای فرد می‌شود
  • صدای تق تقی زانو، صدایی که هنگام حرکت زانو شنیده می‌شود

استئوآرتریت زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص استئوآرتریت زانو با معاینه فیزیکی توسط پزشک شروع می‌شود و پزشک در این راستا سوابق پزشکی بیمار را نیز بررسی می‌کند. همچنین، بررسی می‌شود که آیا شخص دیگری در خانواده به آرتریت مبتلا است یا خیر. ضمنا، آزمایش‌هایی همچون عکس‌های رادیوگرافی و ام آر آی ممکن است توسط پزشک تجویز شود. در صورت لزوم، آزمایش‌های خون نیز برای رد دیگر بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید که نوع دیگری از آرتریت است، انجام می‌شود.

پیشگیری از بیماری استئوآرتریت

 یکی از بهترین پزشکان فوق تخصص درمان استئوآرتریت زانو در تهران توضیح می‌دهد که برخی از عوامل فرد را در معرض خطر ابتلا به استئوآرتریت قرار می‌دهند. ایجاد تغییر از شرایط موجود جلوگیری نمی‌کند بلکه خطر را کاهش داده یا از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌کند. در ادامه، مقاله استئوآرتریت زانو در تشخیص و درمان ساییدگی مفصل زانو با دارو و جراحی، به ۷ مورد از روشهای پیشگیری از این بیماری می‌پردازد.

  1. حفظ وزن سالم وزن اضافی باعث افزایش فشار بر زانوها می‌شود و به مرور زمان باعث فرسودگی غضروف می‌شود. چاقی بیش از حد نیز موجب ترشح سیتوکین، یک نوع پروتئین، می‌شود که منجر به التهابات در بدن و اختلال در عملکرد غضروف می‌شود.
  2. کنترل قند خون ارتفاع سطح گلوکز بدن تأثیر مستقیمی بر ساختار و عملکرد غضروف دارد. داشتن دیابت هم خطرات التهاب و فرسودگی غضروف را افزایش می‌دهد.
  3. ورزش منظم انجام ورزش‌های ملایم باعث افزایش انعطاف پذیری مفاصل، تقویت عضلات محافظ زانو و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. شنا، پیاده‌روی، هر کدام پنج بار در هفته و هر بار به مدت ۳۰ دقیقه، می‌تواند مفید باشد. افرادی که مدت زیادی به دلیل مشکلات حرکتی ورزش نکرده‌اند، بهتر است با یک متخصص مشورت کنند تا نحوه شروع ورزش را بهینه سازند.
  4. کاهش احتمال وقوع آسیب غضروفی که به دلیل یک آسیب صورت گرفته باشد، احتمالاً در آینده به آرتریت مبتلا می‌شود. بنابراین، توصیه می‌شود که در فعالیت‌های روزانه دقت کنید، از کفش‌های مناسب استفاده نمایید و هنگام ورزش از لباس و تجهیزات محافظ استفاده کنید تا از وقوع آسیب جلوگیری شود
  5. انجام آزمایش‌های بررسی ترازبندی استخوان و نحوه راه رفتن مشاهده نحوه راه رفتن و انجام آزمایش‌های مرتبط می‌تواند به پزشک در ارزیابی ترازبندی استخوان و پوسچر کمک کند. برخی منابع نشان داده‌اند که مشکلات در ترازبندی استخوان‌ها و پوسچر می‌توانند منجر به آرتریت شوند. به علاوه، تحقیقات نشان داده‌اند که این تغییرات ممکن است پس از بروز استئوآرتریت در زانو اتفاق بیفتند و به عنوان یک علت ِی آرتریت محسوب نمی‌شود. با این حال، دانشمندان بر این باورند که شناخت بهتر از این تغییرات می‌تواند در پیشگیری، درمان و توانبخشی زانو کمک کند.
  6. اجتناب از فشار زیاد بر زانو برخی ورزش‌ها و حرفه‌ها نیازمند حرکت‌های مکرر زانو مانند خم شدن و نشستن هستند. افرادی که مداوم اشیاء سنگین‌تر از ۲۴ کیلوگرم بلند می‌کنند، با خطرات بیشتری در معرض ابتلا به استئوآرتریت قرار دارند. شغل‌هایی همچون نصابی فرش و مبلمان و بارگیری کشتی و کامیون می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. فعالیت‌های ورزشی منظم و استراحت مناسب در طول روز و بعد از کار می‌تواند مفید باشد
  7. مشاوره با پزشک متخصص زانو برای جلوگیری از پیشرفت استئوآرتریت، بهتر است با یک پزشک فوق تخصص درمان استئوآرتریت زانو در تهران مشورت کنید و درباره راهکارها و تغییر سبک زندگی پس از کاهش درد، مشورت بگیرید. رعایت یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی، کاهش استرس و فعالیت بدنی می‌تواند به بهبود کلی سلامتی و کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های از جمله استئوآرتریت کمک کند.

پیشرفت استئوآرتریت زانو و روش های درمان

مراحل استئوآرتریت زانو به شرح زیر به چهار دسته طبقه بندی می شوند.

 مرحله اول استئوآرتریت (مشکوک) _ I (doubtful)

مرحله دوم استئوآرتریت (خفیف) _ II (mild)

مرحله سوم استئوآرتریت (متوسط) _ III (moderate)

مرحله چهارم استئوآرتریت (شدید) _ IV (severe)

 

مرحله صفر حالت طبیعی بوده و در آن زانو سالم است. در آخرین مرحله(مرحله ۴)، استئوآرتریت شدید است. اگر استئوآرتریت تا مرحله چهارم پیشرفت کند، باعث درد شدید و اختلال در حرکت زانو می‌شود.

مرحله دوم بیماری استئوآرتریت و روش درمان آن

مرحله دوم استئوآرتریت زانو را مرحله “خفیف” می‌نامند. در این مرحله، تصاویر رادیوگرافی از مفصل زانو، رشد زائده‌ی استخوانی را نشان می‌دهند اما غضروف هنوز اندازه‌ی طبیعی خود را دارد، یعنی فاصله بین استخوان‌ها طبیعی است و استخوان‌ها به یکدیگر ساییده نمی‌شوند.

در این مرحله، هنوز مایع سینوویال به اندازه مورد نیاز برای حرکت طبیعی مفصل موجود است. با این حال، در این مرحله علائم استئوآرتریت، یعنی درد پس از یک روز طولانی پیاده روی یا قدم زدن، خشکی بیشتر مفصل هنگامی که چندین ساعت استفاده نشود، یا حساسیت در هنگام خم شدن یا زانو زدن به تدریج ظاهر می‌شوند.

دو روش درمانی مرحله دوم بیماری استئوآرتریت

درمان با انجام ورزش:

اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن از طریق ورزش و رژیم غذایی به کاهش علائم فرعی و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کند. ورزش حتی برای افرادی که اضافه وزن ندارند نیز مفید است. انجام حرکات ایروبیک کم برخورد و تمرینات استقامتی به تقویت عضلات اطراف مفصل زانو کمک کرده و باعث افزایش ثبات و کاهش احتمال آسیب بیشتر مفصل می شود. با اجتناب از زانو زدن، چمباتمه زدن یا پرش، از مفصل در برابر فشار محافظت کنید.

درمان با مصرف دارو:

برخی از افراد برای تسکین دردهای خفیف نیز به دارو نیاز دارند اگر فرد برای کاهش درد به مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا استامینوفن نیاز داشت باید هم زمان ورزش کرده، وزن خود را کاهش داده و از اعمال فشار غیر ضروری به زانو خودداری کند. مصرف طولانی مدت این داروها باعث ایجاد مشکلات دیگر می‌شود مانند زخم معده، مشکلات قلبی عروقی و آسیب به کبد و کلیه می‌شود.

مرحله سوم بیماری استئوآرتریت و روش درمان آن

مرحله‌ی سوم از استئوآرتریت را مرحله “متوسط” می‌نامند. در این مرحله، آسیب وارده به غضروف بین استخوان‌ها کاملا آشکار بوده و فاصله بین استخوان‌ها به تدریج کاهش می‌یابد. افرادی که در مرحله سوم استئوآرتریت زانو قرار دارند در هنگام راه رفتن، دویدن، خم شدن، یا زانو زدن، درد مداوم خواهند داشت. همچنین ممکن است این افراد پس از نشستن طولانی مدت یا هنگام بیدار شدن در هنگام صبح دچار خشکی مفصل شوند. همچنین این افراد پس از تحرک طولانی مدت نیز دچار تورم مفصل می‌شوند.

سه روش درمانی مرحله سوم بیماری استئوآرتریت

درمان با تزریق کورتیزون:

اگر درمان‌های غیر دارویی موثر نبوده و دیگر درد را کاهش ندهند، پزشک تزریق کورتیزون را برای بیمار تجویز می‌کند. ثابت شده است کورتیزون، نوعی استروئید که به طور طبیعی توسط بدن تولید می‌شود، هنگامی که در نزدیکی مفصل آسیب دیده تزریق شود درد استئوآرتریت را کاهش می‌دهد. با این حال، بیمار و پزشک باید با احتیاط از آمپول‌های کورتیزون استفاده کنند. تحقیقات انجام شده نشان داده‌اند که مصرف طولانی مدت استروئید باعث تشدید آسیب مفصل می‌شود.

درمان با داروهای مسکن:

اگر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی پیشخوانی یا استامینوفن موثر نبود، تجویز داروهای ضد درد همچون کدئین و اکسی‌کدون کاهش درد شدید استئوآرتریت مرحله سه کمک می‌کند. این داروها در کوتاه مدت برای درمان درد متوسط تا شدید استفاده می‌شوند. با این حال، داروهای نارکوتیک برای بلند مدت توصیه نمی‌شوند زیرا ممکن است مقاومت بدن افزایش یافته و به این داروها وابسته شود. عوارض جانبی این داروها شامل تهوع، خواب آلودگی و احساس خستگی می‌باشد.

درمان با تزریق درون مفصلی ( مکمل ویسکو):

افرادی که هیچکدام از روش ها برای آنها موثر نیست، کاندیدهای مناسبی برای استفاده از مکمل‌های ویسکو هستند. مکمل‌های ویسکو، تزریقی درون مفصلی هیالورونیک اسید هستند. یک دوره درمان با مکمل‌های ویسکو نیاز به یک تا پنج مرتبه تزریق هیالورونیک اسید با فواصل زمانی یک هفته‌ای دارد.

برخی از آمپول‌ها می‌توانند در یک جلسه به طور کامل تزریق شوند. نتایج حاصل از تزریق مکمل‌های ویسکو فورا قابل مشاهده نیستند. در حقیقت چندین هفته طول می‌کشد تا تاثیر کامل این روش درمان احساس شود، اما معمولا پس از چند ماه علائم کاهش می‌یابند. این تزریق‌ها برای تمام افراد مفید و موثر نیستند.

مرحله چهارم بیماری استئوآرتریت و روش درمان آن

مرحله چهارم استئوآرتریت، مرحله‌ی “شدید” است. افراد در مرحله چهارم در هنگام راه رفتن یا حرکت مفصل، درد و ناراحتی شدید دارند. این درد و ناراحتی به این علت است که فاصله بین استخوان‌ها در مفصل کاهش یافته- غضروف کاملا از بین رفته و مفصلی خشک و بدون تحرک باقی مانده است. مایع سینوویال کاهش چشمگیری داشته و دیگر به کاهش ساییدگی میان اجزای متحرک مفصل کمک نمی‌کند.

دو روش درمانی مرحله چهارم بیماری استئوآرتریت

درمان با جراحی ترازبندی مجدد استخوان( استئوتومی):

عمل جراحی استئوتومی یا درمان کجی و انحراف زانو یک روش‌ درمانی برای افراد مبتلا به استئوآرتریت شدید است. در استئوتومی، جراح استخوان بالا یا پایین زانو را برش می‌دهد تا آن را کوتاه یا بلند کرده و یا ترازبندی آن را تغییر دهد. این جراحی وزن بدن را از روی نقطه‌ای که زائده استخوانی در آن جا بیشترین رشد را داشته و بیشترین آسیب به استخوان وارد شده بر می‌دارد. این جراحی معمولا برای سنین پایین انجام می‌شود.

درمان با عمل جراحی تعویض مفصل زانو:

تعویض مفصل زانو آخرین روش درمان برای افراد مبتلا به استئوآرتریت شدید است. در فرآیند تعویض مفصل زانو، جراح مفصل آسیب دیده را برداشته و یک وسیله پلاستیکی یا فلزی به جای آن می‌گذارد. عوارض جانبی این جراحی شامل عفونت و ایجاد لخته‌های خون در محل برش است. دوره بهبودی پس از این جراحی حدود چند هفته تا چندین ماه طول می‌کشد و نیاز به فیزیوتراپی و کاردرمانی بسیار دارد.