دکتر حسین اکبری اقدم

فلوشیپ فوق تخصص ارتوپد زانو

آسیب رباط ACL چیست و چگونه درمان می‌شود؟

استخوان‌های زانو به وسیله چهار رباط به یکدیگر متصل می‌شوند. این رباط‌ها مثل یک ریسمان قوی، استخوان‌ها را کنار یکدیگر نگه می‌دارند تا زانو دچار حرکت غیر ارادی نشود. رباط صلیبی قدامی (Anterior Cruciate Ligament) که به اختصار به آن ACL می‌گویند، یکی از این رباط‌ها است که در داخل زانو وجود دارد و حرکت زانو به سمت جلو و عقب را کنترل می‌کند. زمانی که رباط صلیبی قدامی در داخل زانو دچار کشیدگی یا پارگی شود، فرد با علائم آسیب ACL مواجه می‌شود. این آسیب اغلب در ورزشکاران شایع است که هنگام پریدن یا دویدن، حرکت چرخشی ناگهانی انجام می‌دهند.

آسیب ACL در زانو چیست؟

رباط صلیبی قدامی یا ACL یکی از رباط‌های کنترل‌کننده حرکت زانو به سمت جلو و عقب است. این رباط به همراه رباط صلیبی خلفی (pcl) که شکل متقاطع دارند، به حالت X در درون زانو جای گرفته‌اند. در واقع رباط صلیبی قدامی نواری بافتی در مرکز زانو است که به صورت مورب حرکت می‌کند تا هنگام حرکات چرخشی زانو آن را پایدار نگه دارد. 

آسیب ACL ناشی از پارگی یا کشیدگی ACL زانو است که می‌توان مهم‌ترین عوارض آن را ابتلا به آرتریت و آرتروز زانو دانست. معمولا آسیب ACL در ورزش‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، تنیس و والیبال که در آن‌ها توقف و تغییر جهت ناگهانی وجود دارد، رخ می‌دهد. با این حال ممکن است افراد عادی به دلیل آسیب ساختارهای زانو مانند مینیسک، غضروف مفصلی یا رباط‌های دیگر، درگیر آسیب ACL شوند.

علت آسیب ACL

رباط‌ها ریسمان قوی‌ای هستند که استخوان‌های زانو را به همدیگر متصل می‌کنند. ACL یکی از ۲ رباطی که در میانه زانو وجود دارد و استخوان ران را به استخوان درشت نی متصل می‌کند و باعث تثبیت مفصل زانو می‌شود. بیشتر آسیب‌های ACL در طول ورزش و فعالیت‌های تناسب اندام رخ می‌دهند.

رباط شما ممکن است هنگام توقف، تغییر جهت ناگهانی، ضربه زدن به صورت عمودی با پا، چرخاندن یا کشش بیش از حد زانو (Hyperextending) دچار پارگی شود. فرود ناشیانه از یک پرش، مانند افتادن در طول سراشیبی اسکی نیز می‌تواند به ACLزانو آسیب بزند. تکل فوتبالی یا حوادث موتورسواری دیگر مواردی هستند که موجب پارگی رباط ACLمی‌شوند. اگرچه در برخی مواقع، حوادث ACL بدون چنین تماس‌هایی هم رخ می‌دهد.

پارگی ACL می‌تواند منجر به بروز علائم و نشانه‌های زیر شود:

  • شنیدن صدای بلند پاپ یا کلیک
  • درد شدید و عدم توانایی در ادامه دادن فعالیت
  • تورم زانو و تشدید آن ساعاتی پس از آسیب
  • احساس بی‌ثباتی هنگام تحمل وزن بدن
  • احساس خالی شدن زانو

درمان آسیب ACL چگونه است؟

راه‌کارهای درمان پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) با هدف کاهش درد، تورم بازیابی حرکت معمول زانو و تقویت عضلات اطراف آن انجام می‌شود. در واقع پزشک متخصص ارتوپدی با توجه به شدت آسیب ACLزانو و تمایل شما به تغییر فعالیت‌تان، در مورد انتخاب یکی از روش‌های درمانی مانند جراحی و توانبخشی یا صرفا توانبخشی و استراحت در منزل تصمیم می‌گیرد. 

جراحی ACL

معمولا عمل ACL برای ورزشکارانی توصیه می‌شود که می‌خواهند به فعالیت ورزشی خود با تغییر ناگهانی جهت، پرش و جهش ادامه دهند. این نوع درمان ترمیمی به بهبودی سریع‌تر آن‌ها کمک می‌کند. با این حال، پزشک در مواردی که افراد عادی به شدت دچار پارگی ACL و درد زانو شده باشند هم جراحی انجام می‌دهد. 

به طور کلی جراحی ACL به معنی دوختن پارگی این رباط نیست؛ بلکه جراح، رباط پاره‌شده را با تکه‌ای از تاندون بخش دیگری از پا یا زانو جایگزین می‌کند. همچنین می‌توان از تاندون فردی که از دنیا رفته برای پیوند استفاده کرد. 

معمولا پزشکان متخصص ارتوپدی برای درمان آسیب ACL از جراحی آرتروسکوپی استفاده می‌کنند. این بدان معنی است که آن‌ها از طریق برش‌های کوچکی در اطراف زانو، ابزارهای ظریف و دوربینی را به درون زانو وارد می‌کنند. در حال حاضر پزشکان مشغول تحقیقات پیوسته‌ای هستند تا دریابند، آیا روش جدید جراحی ACL از مراقبت‌های استاندارد بهتر است یا خیر. رویکرد نوین ترمیم رباط صلیبی زانو، روش  Bridge-Enhanced است. این روش برخلاف جراحی ACL، باعث بهبود خودبه‌خود ACL پاره‌شده می‌شود و نیازی به تعویض ندارد.

برای کاهش احتمال آسیب ACL به نکات زیر توجه کنید:

بهبود فعالیت بدنی: برنامه‌های تمرینی مانند تمرینات تعادلی، هوازی، قدرتی، ایروبیک، پلی‌متری و پرشی که در کاهش خطر آسیب رباط صلیبی قدامی موثر هستند انجام دهید. این ورزش‌ها به حفظ تعادل شما کمک می‌کنند.

تقویت عضلات همسترینگهمه ورزشکاران، مخصوصا زنان باید مطمئن شوند که عضلات همسترینگ خود را به خوبی تقویت کرده‌اند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم

درد و ناتوانی مربوط به آسیب ACL باعث می‌شود بسیاری از مردم به دنبال درمان فوری پزشکی باشند. بسته به شدت آسیب، ممکن است به یک متخصص پزشکی ورزشی و یا جراح ارتوپد ارجاع داده شوید. 

اگر به دنبال بهترین پزشک متخصص ارتوپدی هستید،به دکتر حسین اکبری اقدم با تجربه در زمینه آسیب های ورزشی و درمان آسیب های ACL مراجعه کنید.