تعویض مفصل زانو به صورت همزمان امروز جزء جراحیهای رایج زانو محسوب میشود و متقاضیان زیادی نیز دارد، زمانی که پزشک متخصص زانو دکترحسین اکبری اقدم تشخیص دهد که هر دو مفصل زانو دچار آسیب دیدگی شده و نیاز به جراحی دارد انجام این عمل را به صورت همزمان برای هر دو زانو پیشنهاد میدهد، چرا که تنها با طی یک فرایند عمل، مفصل هر دو زانو جراحی و ترمیم میشود
ساییدگی مفصل زانو، سبب نزدیک شدن فاصله ی استخوان ها با یکدیگر شده و تماس آنها با یکدیگر دامنه ی حرکتی زانو را به شدت کاهش می دهد. علاوه بر محدود شدن فرد در انجام فعالیت های روزمره مانند بالا رفتن از پله، بیمار متحمل درد شدید در ناحیه ی زانو خواهد بود. تعویض مفصل زانو، در این افراد، درد ناشی از ساییدگی، روماتیسم، تخریب مفصل و آرتروز زانو را از بین برده و پس از مدتی کوتاه، بیمار به فعالیت های روزمره خود بازمی گردد.
انواع آرتروپلاستی(تعویض مفصل زانو) عبارتند از:
♦ تعویض کامل مفصل : در این نوع آرتروپلاستی هر دوسطح مفصلی با مواد مصنوعی جایگزین میشوند.
♦ تعویض نیمی از مفصل : در این روش مواد مصنوعی فقط در یک طرف سطح مفصلی جایگزین میشود.
♦ قرار دادن رباط در بین دو سطح مفصلی یا به عبارتی Fascial Arthroplasty .
♦ برداشتن استخوان دو سطح مفصلی بدون اینکه چیزی به جای آن قرار داده شود که اصطلاحا به آن Excisional Arthroplasty گفته می شود.
گفتنی است: از میان انواع آتروپلاستی که در بالا بدانها اشاره شد نوع اول ،متداول ترین آرتروپلاستی است که امروزه انجام میشود و عمل جراحی تعویض مفصل نام گرفته است.
انتخاب کاندیدای مناسب برای جراحی تعویض مفصل دو زانو بستگی به عوامل مختلفی دارد که شامل عوامل پزشکی و جراحی، وضعیت فیزیکی و عمومی بیمار، انتظارات و ترجیحات فرد است. در انتخاب کاندیدای مناسب، پزشکان عموماً به موارد زیر توجه میکنند:
اگر درد و محدودیتهای حرکتی ناشی از آسیب جدی به مفصل زانو برای افراد مشکلات فراوان ایجاد کند و با درمانهای متداول مانند داروها و فیزیوتراپی بهبود نیابد، جراحی تعویض مفصل ممکن است در نظر گرفته شود.
برخی از بیماران ممکن است به دلیل افزایش سن، فعالیتهای روزمره خود را با مشکلات زیادی انجام دهند. در این صورت، جراحی تعویض مفصل برای هر دو زانو میتواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی آنها داشته باشد.
ابتلا به بیماریهای مانند بیماریهای قلبی-عروقی یا دیابت، میتواند بر توانایی بیمار برای جراحی و بهبود پس از آن تأثیر بگذارد. پزشک باید وضعیت سلامت بیمار را ارزیابی کرده و بر اساس آن تصمیم بگیرد که این افراد می توانند جراحی تعویض مفصل همزمان دو زانو را انجام دهند یا خیر.
انتخاب بین گزینههای مختلف درمانی، اعم از جراحی یا درمانهای غیرجراحی، نیازمند بررسی دقیق توقعات و ترجیحات فرد است. برخی از افراد ممکن است برای انجام جراحی تمایل نداشته باشند و ترجیح دهند به درمانهای دیگر روی بیاورند.
افرادی که دچار تغییر شکل در زانوها، ناشی از بیماری آرتروز زانو هستند می توانند کاندید مناسبی برای انجام جراحی تعویض مفصل همزمان دو زانو باشند.
افرادی که زانوهای آن ها با شدت آسیب دیده و باعث شده تا به دیگر قسمتهای بدن نیز صدمه وارد شود.
جراحی تعویض همزمان مفصل دو زانو میتواند مزایای بسیاری به دنبال داشته باشد یکی از نکات بسیار مهم در این جراحی کوتاه بودن دوره نقاهت اشاره کرد، همچنین فرد خیلی زود میتواند فعالیت روزانه خود را از سر گیرد. در صورتی که جراحی هر کدام از زانوها به صورت جداگانه انجام شود، بسیار زمان بر بوده و بهبودی کامل بیمار نیز طولانیتر میشود. در ادامه به برخی دیگر از مزایای این جراحی اشاره خواهیم کرد:
افرادی که تعویض مفصل همزمان دو زانو را انجام می دهند فقط باید برای یک دوره نقاهت برنامه ریزی کرده و کمتر مرخصی بگیرند.
به عنوان مثال، به توصیه متخصصان، فرد می تواند 4 تا 6 هفته پس از جراحی تعویض مفصل زانو به محل کارش بازگردد.
بیماران تعویض مفصل همزمان دو زانو حداقل نیم روز بیشتر از بیماران تعویض مفصل تک زانو در بیمارستان بستری می شوند، اما آنها فقط مجبورند یک بار در بیمارستان بمانند. به عبارت دیگر، تعویض مفصل همزمان دو زانو ممکن است به یک بستری 4 روزه در بیمارستان نیاز داشته باشد در حالی که دو تعویض مفصل زانو ممکن است به دو بستری 3 روزه (در مجموع 6 روز) نیاز داشته باشد.
افرادی که تعویض مفصل زانو انجام می دهند باید 2 تا 3 بار در هفته تا مدت 8 هفته در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنند. برای افرادی که تحت جراحی تعویض مفصل همزمان دو زانو قرار می گیرند، این جلسات به توانبخشی هر دو زانو اختصاص دارد. افرادی که تحت دو عمل جراحی جداگانه تعویض مفصل زانو قرار می گیرند، نیاز به دو دوره فیزیوتراپی دارند.
بیماران تعویض مفصل همزمان دو زانو از یک برنامه فیزیوتراپی پیروی می کنند و سپس بدون وقفه به کار و فعالیت های مورد علاقه خود باز می گردند.
فردی که دو عمل تعویض زانو جداگانه را برنامه ریزی می کند، ممکن است پس از توانبخشی زانوی اول خود احساس ناامیدی کند چرا که درست زمانی که در زانوی اول احساس خوبی دارد باید تحت یک عمل جراحی بزرگ دوم قرار گیرد.
هزینه تعویض مفصل همزمان دو زانو کمتر از دو عمل جراحی جداگانه است. کارشناسان صرفه جویی در هزینه های مراقبت های پزشکی را بین 18 تا 26 درصد تخمین می زنند.
در حالی که مزایای تعویض دو طرفه مفصل زانو برای بسیاری از بیماران جذاب است، آنها باید معایب این جراحی را نیز در نظر بگیرند.
معایب تعویض دوطرفه مفصل زانو با افزایش خطرات پزشکی همراه است، اگرچه محققان در مورد ماهیت و شدت دقیق این خطرات به قطعیت نرسیده اند. به بیماران توصیه می شود که از جراحان در مورد تجربیات گذشته خود در مورد تعویض مفصل همزمان دو زانو سوال کنند.
بیماران تعویض مفصل همزمان دو زانو در حین جراحی نیاز بیشتری به تزریق خون دارند. کارشناسان تخمین می زنند که حدود 40 درصد از افرادی که عمل تعویض مفصل همزمان دو زانو را انجام می دهند، نیاز به تزریق خون دارند، در حالی که این عدد در افرادی که تعویض مفصل تک زانو انجام می دهند حدود 12 درصد است.
اکثر جراحی های تعویض مفصل دو و تک زانو موفقیت آمیز هستند. با این حال، عوارضی نیز رخ می دهد. خطر عوارض برای افرادی که تحت عمل تعویض مفصل زانوی دوطرفه قرار می گیرند بیشتر است.
به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده در مقایسه با 2.2٪ از بیمارانی که تحت تعویض مفصل تک زانو قرار گرفته بودند ، 3.8٪ از بیمارانی که تحت عمل تعویض مفصل همزمان دو زانو قرار گرفتند عوارض بیشتری را تجربه کردند. نمونه هایی از این عوارض عبارتند از آمبولی ریه، عفونت زخم و نیاز به جراحی دوم.
در مقایسه با ¼ از بیماران تعویض مفصل تک زانو، حدود ⅔ از بیمارانی که تعویض مفصل دو زانو را انجام می دهند، به یک مرکز توانبخشی ارجاع داده می شوند.
همه افراد بستری در یک مرکز توانبخشی را یک عیب نمی دانند – مراکز توانبخشی مراقبت شبانه روزی، وعده های غذایی، فیزیوتراپی و فرصتی برای ملاقات با افرادی که تحت تعویض مفصل زانو قرار گرفته اند را ارائه می دهند. با این حال، بسیاری از مردم ترجیح می دهند در خانه خود باشند. علاوه بر این، بستری در مراکز توانبخشی با افزایش خطر عفونت همراه است.
تعویض مفصل همزمان دو زانو به زمان جراحی بیشتری نسبت به تعویض مفصل تک زانو نیاز دارد و این بدان معناست که بیمار باید زمان بیشتری را تحت بیهوشی عمومی سپری کند. افزایش مدت زمان بیهوشی خطر عوارض را افزایش می دهد.
فردی که هر دو زانو را تعویض کرده است، پای مناسبی برای ایستادن ندارد و این امر بهبود و توانبخشی را پیچیده تر می کند. فرد نمی تواند برای ثابت نگه داشتن بدن در حالت ایستاده، نشسته و در زمان استفاده از واکر یا عصا به یک پای ثابت تکیه کند.
به دلیل افزایش خطر عوارض، بسیاری از جراحان تعویض دوطرفه زانو را تنها در صورتی انجام می دهند که بیماران در شرایط فیزیکی خوبی باشند.
یکی از سوالات رایجی که بیماران از پزشک خود می پرسند این است که چه مدت بعد از جراحی با توجه به این که هر دو پا درگیر است چقدر زمان لازم است تا فرد قادرباشد، فعالیتهای روزانه خود را را از سرگیرد و در صورت شاغل بودن به محیط کار خود بازگردد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت مدت زمان بهبودی کامل جراحی تعویض مفصل زانو در هر فرد کاملا متفاوت است و به شرایط جسمانی بیمار بستگی دارد ولی معمولا دوره نقاهت این جراحی بین 4 تا 6 هفته است. این نکته را هم باید در نظر داشت که رعایت دستورالعملهای بعد از جراحی در بهبود سریع بیمار بسیار موثر است.
بعد از انجام هر جراحی بیمار باید مراقبت های لازم را انجام دهد چرا که رعایت تمامی این موارد دوره نقاهت را کمتر می کند. از جمله مراقبتهای بعد از جراحی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
مفاصلی که جایگزین مفاصل اصلی زانو می شوند طول عمر آن ها بین 15 تا 20 سال است که این زمان گفته شده کاملا بستگی به مراقبت های بعد از جراحی دارد.
زمان بازگشت به فعالیتهای روزمره برای هر فرد متفاوت است و بستگی به میزان بهبود و توانایی تحمل بدن او دارد. اما به طور معمول، بیماران پس از حدود چند هفته میتوانند به فعالیتهای خود بازگردند.
بله، فیزیوتراپی پس از جراحی تعویض مفصل دو زانو بسیار مهم است. تمرینات توانبخشی و فیزیوتراپی کمک میکند تا عضلات بهبود پیدا کنند و حرکت زانو بهتر شود.
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به دکتر حسین اکبری اقدم میباشد.