این آزمایش معمولا در مواردی تجویز می‌شود که فرد بیمار مشکوک به پوکی استخوان باشد. هنگامی که فردی مبتلا به پوکی استخوان باشد، استخوان‌های وی ضعیف و شکننده می‌شوند. اما متاسفانه پوکی استخوان هیچ نشانه و علائم واضحی ندارد و تنها راه تشخیص آن، انجام آزمایش تراکم استخوان میباشد.چکاپ سلامت استخوان شامل آزمایشهای خون، آزمایش ادرار، تصویربرداری و بیوپسی است که برای بررسی سلامت استخوان و روند درمان بیماری‌های استخوانی ضروری هستند. در آزمایش تراکم استخوان نیز خطر پوکی استخوان از طریق اشعه ایکس بررسی می‌شود.
همانطور که می‌دانید استخوان‌ها بافت‌های زنده‌ای هستند که دائما در حال تحلیل رفتن و ساخت توده‌های استخوانی جدید هستند. بنابراین طبق این تعریف می‌توان گفت، زمانی که سرعت از بین رفتن بافت‌های استخوانی، سریع‌تر از ساخت بافت جدید باشد، فرد به پوکی استخوان و کاهش تراکم استخوان مبتلا شده است. پوکی استخوان نوعی بیماری پیشرونده استخوان است، که در آن جرم و تراکم استخوان به مرور کم شده و باعث سست و شکننده شدن استخوان‌ها می‌شود.
بیماری پوکی استخوان در تمامی گروه‌های سنی و در هر دو جنس زن و مرد مشاهده می‌شود، اما به طور عمده با افزایش سن، شدت و شیوع آن نیز افزایش مییابد. همچنین زنان در مقایسه با مردان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند، خصوصا در دوران پس از یائسگی.
پوکی استخوان نوعی بیماری پنهانی محسوب می‌شود. خصوصا اگر در مراحل اولیه باشدکه هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد. بنابراین ممکن است تا قبل از بروز شکستگی، از وجود آن با خبر نشوید. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم در صورت داشتن هر یک از علائم زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید:
برخی از افراد به دلایل مختلفی که بعضی از آنها را در ادامه می‌خوانید، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند. پس پیشنهاد می‌شود این افراد به منظور پیشگیری از مشکلات احتمالی ناشی از پوکی استخوان، طبق تجویز پزشک نسبت به انجام آزمایش تراکم استخوان اقدام کنند.
طبق تحقیقاتی که تاکنون در مورد این بیماری انجام شده است، داشتن سابقه خانوادگی یکی از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به پوکی استخوان محسوب می‌شود. به عنوان مثال اگر مادر شما سابقه شکستگی در ستون فقرات یا لگن خود را داشته باشد، شما نیز احتمالا به این بیماری مبتلا می‌شوید.
احتمال ابتلا به پوکی استخوان در زنان، 4 برابر بیشتر از مردان است.
همانطور که گفته شد، احتمال بروز پوکی استخوان در هر سنی وجود دارد، اما با افزایش سن، احتمال آن بیشتر می‌شود. طبق تحقیقات و نتایج آزمایشات سنجش تراکم استخوان، احتمال ابتلا به پوکی استخوان در سنین بالای 50 سال، افزایش مییابد. در نتیجه می‌توان گفت با افزایش سن، احتمال شکستگی استخوان نیز افزایش مییابد.
افراد ریز اندام با استخوان بندی ظریف ( خصوصا زنان)، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند. در صورتیکه پس از 50 سالگی کاهش وزن داشته باشید، این خطر چندین برابر می شود. این مورد در مورد مردان نیز صادق است و مردانی که استخوان‌های درشت و وزن بیشتری داشته باشند، کمتر از سایرین در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند.
داشتن سابقه شکستگی استخوان، در هر سنی، نشان دهنده این است که شما بیشتر از افرادی که سابقه شکستگی ندارند، در معرض پوکی استخوان هستید.
طبق نتایج تحقیقات، افراد سیگاری یا حتی افرادی که در گذشته سیگاری بودند، تراکم کمتری در استخوان‌هایشان دارند و احتمال پوکی استخوان در آنان زیاد است. زنانی که سیگار می‌کشند نیز به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
داروها اغلب در کنار مزایایی که دارند، دارای عوارض جانبی نیز هستند. یکی از این عوارض که در برخی از داروها مانند داروهای تیروئید، آنتی اسیدها و داروهای ضد تشنج، مشاهده می‌شود، کاهش تراکم استخوان است. پس اگر شما هم سابقه استفاده از این داروها را دارید، در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید.
ابتلا به برخی از بیماری‌ها نیز در احتمال ابتلا به پوکی استخوان تاثیر گذار است:
اگر شما هم تجربه هر کدام از موارد بالا را دارید، بهتر است حتما آزمایش تراکم استخوان را تحت نظر پزشک انجام دهید.
زمانی که احتمال بروز مشکلی مانند پوکی استخوان وجود داشته باشد یا استخوان‌ها دچار درد مشکوکی شوند، پزشک آزمایش‌هایی را برای بررسی سلامت استخوان تجویز می‌کند. علت برخی از بیماری‌های ستون فقرات مانند دیسک کمر را نیز می‌توان از طریق این آزمایش‌ها تشخیص داد. در چکاپ کامل بدن برخی موارد مانند اندازه‌گیری ویتامین‌ها و مواد معدنی انجام می‌شود. اما آزمایش‌هایی مانند آزمایش تراکم استخون یا پوکی استخوان باید در چکاپ سلامت استخوان انجام شوند.
چکاپ کامل شامل چه آزمایشاتی است؟ پزشک برای بررسی بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان ابتدا آزمایش خون تجویز کرده تا مقدار پروتئین‌ها و آنزیم‌های مختلف را بررسی کند. سپس برای بررسی دقیق‌تر آزمایشهای تخصصی دیگری انجام می‌شود.
در آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی سطح گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و هموگلوبین بررسی می‌شود. این آزمایش خون در بیشتر چکاپ‌ها تجویز شده و اطلاعات کلی از بدن در اختیار پزشک قرار می‌دهد. به عنوان مثال کاهش گلبول‌های قرمز نشانه کم‌خونی بوده و ممکن است علامت کاهش برخی ویتامین‌ها در بدن باشد.
کاهش گلبول‌های سفید ممکن است نشانه مشکلی در مغز استخوان و افزایش گلبول‌های سفید نشانه التهاب و عفونت است. در صورت غیرطبیعی بودن نتایج این آزمایش باید برای بررسی دقیق‌تر آزمایشهای تکمیلی انجام شود.
تغییر سطح کلسیم خون در بیماری‌های استخوانی تاثیر بسیار زیادی دارد. به همین دلیل لازم است در چکاپ سلامت استخوان، سطح کلسیم بررسی شود. مقدار نرمال کلسیم در خون باید بین ۸.۵ تا ۱۰.۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. افزایش سطح کلسیم می‌تواند نشانه تومور متاستاتیک استخوانی یا بیماری پاژه باشد.
در صورت بروز مشکلات مربوط به استخوان مانند کمردرد، زانودرد یا آرتروز لازم است ابتدا سطح کلسیم در آزمایش بررسی شود. سپس آزمایشهای تکمیلی دیگری برای تشخیص بیماری انجام می‌شود. برای تجویز این آزمایش و مراجعه به متخصص ارتوپد یا دکتر عمومی می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید.
در این آزمایش خون سطح ویتامین D در بدن بررسی می‌شود. برای جذب کلسیم وجود ویتامین D ضروری است. ممکن است شما کلسیم زیادی مصرف کنید؛ اما اگر سطح ویتامین D در بدن پایین باشد، جذب کلسیم با اختلال روبرو شده و استخوان‌ها دچار مشکل می‌شوند.
بررسی ویتامین D۳ دقیق‌ترین راه برای تعیین سطح ویتامین D در بدن است. سطح طبیعی این ویتامین باید بین ۲۰ تا ۴۰ نانوگرم در میلی‌لیتر باشد. برای تشخیص پوکی استخوان و راشیتیسم انجام این آزمایش ضروری است.
برای بررسی مارکر یا نشانگر استخوانی باید آزمایش خون یا آزمایش ادرار انجام شود. در این آزمایش موادی که برای بازسازی استخوان ضروری هستند، مورد بررسی قرار می‌گیرند. در آزمایش مارکر استخوانی میزان تحلیل یا تشکیل استخوان بررسی می‌شود. اگر سرعت آنها افزایش یا کاهش پیدا کرده باشد، می‌تواند نشانه یک اختلال در استخوان باشد.
از این آزمایش هم برای تعیین خطر پوکی استخوان و هم برای بررسی تاثیر داروها روی بیماری‌های استخوان استفاده می‌شود. معمولا برای انجام این آزمایش نیاز به ناشتا بودن است. مقدار مارکرهای استخوانی خون و ادرار در طول روز تغییر می‌کند. به همین دلیل زمان انجام آزمایش نیز مهم بوده و باید این مورد را از پزشک سوال کنید.
در این آزمایش مقدار منیزیم خون بررسی می‌شود. برای عملکرد صحیح عضلات، اعصاب و قلب وجود منیزیم در بدن لازم است. کمبود منیزیم علائمی مانند ضعف، گرفتگی عضلات، گیجی و ضربان قلب نامنظم ایجاد می‌کند. افزایش آن باعث خستگی، تهوع و استفراغ و مشکل در تنفس می‌شود.
آزمایش تراکم استخوان نوعی چکاپ است که برای بررسی دقیق احتمال پوکی استخوان انجام می‌شود. پوکی استخوان از بیماری‌های خطرناکی است که قبل از بیماری پاژه استخوان یا تغییر شکل استخوان‌ها در دوران پیری قرار می‌گیرد.در این آزمایش از اشعه ایکس با دوز پایین استفاده شده و میزان کلسیم و سایر مواد معدنی در استخوان مشخص می‌شود. با اندازه‌گیری این مواد می‌توان استحکام و ضخامت استخوان و علائم پوکی استخوان را تعیین کرد.
از آزمایش تراکم استخوان علاوه بر تشخیص پوکی استخوان یا شکستگی استخوان در آینده برای تعیین موثر بودن درمان پوکی استخوان در این بیماران نیز استفاده می‌شود. اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید یا بعد از ۵۰ سالگی دچار شکستگی استخوان شده‌اید، باید برای آزمایش خون پوکی استخوان یا تراکم استخوان اقدام کنید.
اگر در هر قسمتی از بدن التهاب وجود داشته باشد، پروتئین‌های خاصی از آن ناحیه آزاد شده و وارد جریان خون می‌شود. به همین دلیل می‌توان از آزمایش خون برای بررسی شرایط التهابی بدن استفاده کرد. البته دقت داشته باشید که موارد زیادی روی سطح این پروتئین‌ها تاثیر داشته و برای بررسی دقیق‌تر باید آزمایشهای بیشتری انجام شود.
در آزمایش خون سرعت رسوب گلبول‌های قرمز (ESR)، پروتئین واکنشی C و ویسکوزیته پلاسما اندازه‌گیری می‌شود. برای بررسی روماتیسم مفصلی یا اختلالات عضلانی این آزمایش باید انجام شود.
اگر علائم مربوط به بیماری آرتروز را دارید یا در آزمایش خون نشانه التهاب دیده می‌شود، باید به روماتولوژیست و ارتوپد مراجعه کنید. پزشک برای شما آزمایش آرتروز را تجویز کرده و علائم مربوط به بررسی می‌کند.
اگر نتیجه آزمایش تشخیص التهاب بدن نشان دهد، در قسمتی از بدن التهاب وجود دارد، لازم است برای تشخیص بیماری روماتیسم یا آرتروز آزمایشهای دیگری مانند آزمایش روماتیسم تجویز شود. با آزمایش خون می‌توان سطح فاکتورهای روماتوئید را اندازه‌گیری کرد. اما گاهی سطح این فاکتورها در شخص سالم نیز ممکن است بالا باشد. به همین دلیل باید برای بررسی التهاب اسکن انجام شود. اشعه ایکس و ام‌آرآی از معمول‌ترین اسکن‌های بررسی روماتیسم و آرتروز محسوب می‌شوند.
با استفاده از آزمایش خون می‌توان سطح هورمون پاراتیروئید را در بدن بررسی کرد. در پرکاری پاراتیروئید مقدار کلسیم خون بیش‌ازحد افزایش پیدا کرده و شخص دچار هیپرکلسمی می‌شود. هیپرکلسمی از دلایل اصلی ابتلا به پوکی استخوان است. به همین دلیل در چکاپ سلامت استخوان باید عملکرد غده پاراتیروئید نیز بررسی شود تا بتوان از پوکی استخوان جلوگیری کرد.
اگر در آزمایشهای چکاپ سلامت استخوان به‌ویژه آزمایش اشعه ایکس مورد مشکوکی مشاهده شود، باید نمونه‌برداری یا بیوپسی استخوان برای بررسی علائم سرطان لگن یا سایر سرطان‌های استخوان انجام شود. در این روش بخشی از بافت استخوان برداشته شده تا زیر میکروسکوپ به طور دقیق بررسی شود.
برای ارزیابی درد یا حساسیت استخوان، ناهنجاری‌ها، تومورهای بدخیم و خوش‌خیم استخوان و یافتن علت التهاب می‌توان از این روش استفاده کرد. در نمونه‌برداری بافت استخوان از بی‌حسی موضعی استفاده شده و با سوزن بیوپسی مقداری از بافت برداشته می‌شود. پس از انجام آزمایش باید ناحیه بیوپسی استخوان تمیز و استریل نگهداری شود. از این روش برای تشخیص سرطان استخوان پا هم استفاده می‌شود.
برای داشتن استخوان‌های سالم باید سبک زندگی خود را تغییر دهید. سعی کنید سبزیجات بیشتری مصرف کنید. تمرینات قدرتی را در برنامه روزانه خود قرار دهید. غذاهای حاوی پروتئین و کلسیم را بیشتر مصرف کنید. در صورت نیاز مصرف مکمل‌های ویتامین D و ویتامین K را شروع کنید.
اگر پزشک برای چکاپ سلامت استخوان آزمایش خون یا ادرار تجویز کرده است، می‌توانید در هر آزمایشگاهی آزمایش خون بدهید. اما برای انجام آزمایش تراکم استخوان لازم است به مراکز سونوگرافی و رادیولوژی مراجعه کنید. قبل از مراجعه به مرکز رادیولوژی باید با آنها تماس بگیرید تا مطمئن شوید دستگاه آزمایش پوکی استخوان را دارند.
افرادی که حداقل ۳٫۸ سانتی‌متر از قد خود را از دست می‌دهند، ممکن است دچار شکستگی فشاری در ستون فقرات شده باشند. همچنین افرادی که به‌راحتی دچار شکستگی استخوان می‌شوند، باید این چکاپ را انجام دهند. افت سطح هورمون‌ها پس از یائسگی یا درمان سرطان و همچنین مصرف داروهای استروئیدی احتمال شکستگی استخوان را بالا برده و باید سلامت استخوان بررسی شود.
وبسایت هـــای نوبت دهی:
جهت رزرو نوبت آنلاین، روی سایت مورد نظر کلیک کنید!
کلیک کنید!
کلیک کنید!
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به دکتر حسین اکبری اقدم میباشد.
